Leketaal: bespreking van gedig

In Leketaal bespreek die digter en uitgewer MARTJIE BOSMAN ’n gedig van Marlise Joubert.

Uit: Die Burger [By], 26 Januarie 2008

 

waarskuwings

 

ek moet jou waarsku teen die wind wat roer

die wind wat die hare van gordyne roer

ek moet jou waarsku teen die strooisel vere

wat die tarentale op ons werf kom los

ek moet jou waarsku teen die molle wat sappige wortels

kom vreet die molle wat nikssiende rondhoer

in die tonnels van ambrosia o ek moet jou waarsku

teen die skulpe van sterre wat in bome kom hang

want hulle blink verniet

ek moet jou waarsku

teen die maan se mistige oog

die son se roomwang teen jou gesig

ek moet jou waarsku teen die lam met sy rug na ons gekeer

met sy gebreekte poot en wolkop na die stoof gedraai

ek moet jou waarsku

teen die lam wat sy ore flap in die waaier van lug

teen die honde wat straataf draf sketterend jag na asblikkos

teen die swart lappe van voëls op die wasgoeddraad

ek moet jou waarsku

teen my kissie van roospapier

waarin al my juwele is die krabbers die hangers

en die ringe van topaas

 

ek moet jou waarsku dat alles niks beteken vir die liefde nie

minder as woorde minder as water minder as brood

want die liefde het net oë vir mekaar

liefde is sonder bril in mekaar

liefde is oë vasgewaai inmekaar

 

liefde is sonder alles omheen

liefde is ’n dennewoud

liefde is ’n beurende dennewoud

waar die boskapper

onverpoos kap

 

ek moet jou waarsku

 

In Marlise Joubert se sesde digbundel, passies en passasies (2007), is ’n hele aantal “omdigtings” of vrye vertalings, sommiges van verse van bekende digters, soos “verse vir ’n man” wat deur die Israeli-digter Yehuda Amichai geïnspireer is.

Die laaste afdeling, “sleursange”, bestaan grotendeels uit omdigtings van liedere en spreuke uit Technicians of the sacred:a range of poetries from Africa, America, Asia, Europe & Oceania (1985, onder redakteurskap van Jerome Rothenberg). Dié bundel bevat – vir my oor – vreemde verse, aanroepings, vloekspreuke, beswerings, dansliedere uit onbekende kulture of verse wat só oud is dat ’n mens bewus is van die eeue wat ons van die oorspronklike skeppers daarvan skei. Tog bevat die verse terselfdertyd iets wat so universeel is dat die verwydering van tyd en afstand wonderbaarlik oorbrug word. Lees byvoorbeeld dié reëls uit ’n omdigting van ’n Peruviaanse danslied:

 

staan op, vrou!

word wakker, vrou! 

in die middel van die nag

begin die maan te tjank

die dood is aan ons verwant

die dans is aan ons verwant

en as die dans komdan moet jy dans

Die afdeling bevat egter ook ’n aantal eie gedigte waarin Joubert aansluit by die patrone van die primitiewe. Een van dié verse is “waarskuwings”. Die perspektief is onbeskaamd vroulik, soos deurgaans in die bundel, en soos in talle van die gedigte, is die liefde die onbeskaamde tema.

In die eerste strofe word met verwysings na tarentaalvere, ’n wasgoeddraad, ’n juwelekissie, ’n bril, molle wat wortels vreet en honde wat asblikkos soek, ’n eietydse, herkenbare werklikheid geskep. Maar hier is tog ook iets bevreemdends, iets misterieus en selfs bedreigends aanwesig. Dié effek word veral deur die herhalende frase “ek moet jou waarsku” verkry. Daardeur is die roering van die wind in gordyne nie meer onskuldig nie; ontglip die sin van die blinde aktiwiteite van die molle en die sterre wat verniet blink ons en word die lam voor die stoof iets gruweliks. In die laaste reëls van die strofe word teen die vrou se sierade gewaarsku, asof dit die tekens van heksery kan wees.

Maar in die tweede en derde strofes word al hierdie vreeslike dinge ontkrag, want vir die liefde is dit niks, die liefde sien dit nie eers raak nie. Vir dié wat liefhet, val alle ander dinge weg. En miskien is dit juis dáárteen wat die waarskuwings moet opklink …

——————–

 Lees ook die gesprek met Joubert in die Digstring: waarskuwings op Versindaba.