Gedigte (1973-1976), e.a.

bepeinsinge deur ‘n ou digter

(‘n weggooivers)

 

die oggend draai haar somersig weg

die katte slaap dig teen die veiligheidshek

 

ek is lesende aan gedigte

op my laslappiebed, terwyl daar hoog

teen die plafon ‘n reënspinnekop sit

 

ek lees van al die worstelinge, die verdriet

en gepeins oor die lewe, liefde en seks

ek lees oor taal en selfdood, partytjies

en drank, die las van white privelege

se spook, en ek verloor geheel en al moed

skink weer koffie, kruis ineen oor die gekras

in die hart van ‘n kladboek of ‘n kubermuur

oor jong laptopvingers wat tongwoede teks

die worstelinge, die verdriet en gepeins

oor die lewe, liefde en seks

 

terwyl die oggend haar gesig wegdraai

op ‘n sending elders heen

en die reënspinnekop wag

en wag op reën

 

 

c mj/2018

 

 

Uit: Domus (Tafelberg Uitgewers, Kaapstad,1973)

 

Jou loop oor teerpad

 

Jou loop oor teerpad

gly verby pleine en huise geluik

teen uile van die nag

en nêrens is daar sulke strate

wat jou bergop laat loop

bergaf

terwyl die palmbome

gehoorsaam regop staan

en blare die wind roer

hernu uit die hange

nêrens sulke huise swyend en wit

soos nonne kniel in die grond

die skouers vooroor gebuig eerbiedig

vir die klap van jou allenige voete

terwyl die reën oor die kraag

van ‘n heining bloei jou loop

oor teerpad ver pad

middelmanpad

 

terwyl die reën

die benediksie van jou voorkop vergesel

 

~~~~~

 

Voorspel

 

Terwyl die jaar dof begin

en dagbreek grys oor dakke sleep

terwyl die see haar silwer heupe skud

geboortes gee en sterf

terwyl my vriende uit ‘n vormlose nag

sirkels lag en hoeke huil

soos bekke van diere die pyn oopruk

en die lieflike flanke

van somer afskeur

terwyl die snawels van voëls

los reis en wit

 

is my dag pasgebore

en gewier in sand

my bruin begin warm en nakend

my mond wat bloei donker see-anemoon

 

terwyl die mossels ewig slaap

met swart boggels teen die son

gekeer

 

~~~~~

 

Septemberkind

 

Mooi is die land se tuine

in die maand van mane en van reën

maar my dae is droef soos winterreën

en die wind kom aangewiel

soos ‘n koets oor die heuwels

gelaai met blomme en saad

tollende vinne van bloekomblare

wat speek deur die lug oor die pad

die smal pad

waarin ek gekreukel loop

mooi is lemoene

in sakkies of kissies of in bome

altyd mooi soos oop monde son

maar in my skoene skuur en skaaf

die growwe sand

en ek loop gekreukel soos ‘n kind

met verlange na my enigste ma

waar lugkastele nie meer nodig is nie

en haar vel die geur van koeltes dra

want sy roep die getye bymekaar

sy beskerm die muise en miere teen aasvoëls

sy is leeu se kind ‘n ma koningin

sy is die oersee wat ‘n ogie

oor skeepswrakke hou

wat haar huis verander in ‘n baarmoeder

as ek so wil of ‘n oor of ‘n wieg

vir moeë ledemate as ek so wil

sy is die koel septembervywer

in die binneland van elke kind

 

~~~~~

 

Reisiger

 

ek kan die sterre laat doof as ek wil

ek kan die lelies laat luister

terwyl ek loop met ‘n mes in my hart

en my asemhaling ‘n wond in die hemel sny

ek sal my by ‘n vuurmaakplek

van gister verwarm

terwyl die bome oud word

en ek sal alleen reisiger wees

want oral val die reën herfs

en uit die skeur van my mond

vlieg die swaeltjies weg

moenie dink nie moenie praat nie

luister –

die klam heide fluit vir die wind

die dolk is ‘n denneboom in ‘n tyd

van skerpte

ek kan die sterre laat doof

ek kan die lelies laat luister

 

~~~~~~

 

Cuarenta y tres

opgedra aan Rodrigo

 

Kitaar

wilgers water

fluite likeur op my tong

en my verhemelte vou klanke toe

en oop:

‘n stadige stoet van koningskinders

beweeg deur die strate van Murcia –

keistene hard soos kwepers

die galop van kitare stol en tril

ontbind

en waai weg in die eerste wind

in my hand

brand my glas laag en soet ‘n vuur

vog van Spanje geel sap

getap uit die koeie van Katalonië

my oë hang oor die glas wynvrug

soos sonne oor skoon dakke brand

drif en vrugbaarheid

uit die ver bruin land

en sy gras

groei wild in my mond

keel long en hart

my hart roei met skuite

deur kanale oor elke afgetrokke waterval

elke bitter vlegsel rots

my skuite warrel soos papiere in arenas

van wiegende skares

en ‘n sigaret

kyk met die rooi oog van ‘n stiervegter

in die middag se bloedfontein

 

~~~~~

 

Landskap

 

die pad

ruik na bees en reën

en swaeltjies vroetel neste

in die walle oop

‘n nag se ribbes

breek vore teen die Waterberg

land se landskap vlei die wind

uit Rietfontein en dans

die grassaad los

 

my lyf is rooi gereën

 

~~~~~

 

Vensters in die Waterberg

 

In elke oop venster

hang ‘n stuk van hierdie wêreld

baldadige blou lug wat agter horisonne uitbondel

baksteenmuur bruin en bros gebak met son

pilare soos dun sipresse hou wag

op ‘n vreemde stoep

en oral vlam die lig so wapperend wit

dat my oë omdraai van die pyn

en skuiling in die skadu’s

agter lede soek en ek glip

onder die dowwe blare van ‘n boom in

kyk na die takke wat uit die grond opklim

en wegkrul in die groen room

die ou vroutjies van my hande

kom rus in my skoot opgekrul en bleek

van te veel donkerleef in stede en droom

oor daardie kamers waarin ek eens geëet

en liefgehad het:

hierdie klein opgeswelde damme

waarin my voete waterhondjies wou wees

en die voetpaaie wat ek oopgeskop het

tussen die berge uit ‘n kind se landskap

‘n mooi spel soos watervalle skoon

oor die kele van kranse val

my dae skuif oop soos geblomde gordyne

en in elke venster hang ‘n stuk

van hierdie wêreld

ver en onafhanklik

van my rug wat nou ‘n leuning soek

‘n sagte holte

om die aarde soos ‘n minnaar

oor my lyf trek

en vir altyd in sy huis

vol gebrandskilderde vensters te woon

 

~~~~~

 

Uit: Ontruiming (Haum, Pretoria, 1986)

*

verdriet verdriet

hang vinkies vol

aan jan se boom

 

ek pluk ‘n rooi papawer

steek dit in jou hart se klop

 

bring ‘n blaar

olyf en fetakaas

maak ‘n griekse slaai

 

ek bak die broodjie

jy braai die vleisie

huis paleis pondok varkhok

 

~~~~~

 

dorp

 

ek lê vanaand

warm tussen kuikengeel lakens

so sag en asemsoet my hart

en wonder wanneer gaan ek dan

my tolbospootjies rek

deur die wit gebakte mure van my pondokkie breek

om ook soos ander graaff-reinetters

pikpik deur die dorp te loop

met ‘n druiwekorrel soet in die krop

en ‘n bitter pitjie in die bek

 

~~~~

 

(st. lucia)

 

die water riffel

maak wit sierstekies oor die sand

jy loop met jou seun uit op die kaai

 

julle loop met hawaiïse hemde

goud en groen geweef

die meer kom in beroering

kuifkop waar ‘n seekoei blaas

en jy loop met jou seun

tot op die einde van die kaai

ek het te skraal geword vir jou

jy het so min in my belê

‘n wolk se vlek verdwyn in die water

en jy loop met jou seun

verby die jetty waar die meeue

met glasoë wantrouig verder wip

ek word al minder hier

ek groei inheems en klein

en ruik miskien nog soms vir jou

na ‘n laventelbos

jy stap verby die jetty

waar die bote ruk om los te kom

jou hemp bol die wind

die meeue vlieg op

hang soos marionette aan die lug

alles skiet saad behalwe hierdie dink

oor jou oor my oor jou

diep in die bosse lê die kreupelhout dig

dis mooi teen skemer hier

die bosse sifvormig en vertroulik rondom

die meer wat gladgestryk lê

rooskleurig half soos materiaal

my dink is leeg en skraal

jy loop met jou seun verby die jetty

onder die takke deur waar voëls

nesgemaak het in elke boom se mik

verby die ligter skadu’s van my lyf

 

en ver agter jou begin die pelikane

hulle wit pylnate oor die water stik

 

~~~~

 

Uit: So ver en verder (Perskor, 1976)

 

ROETEREIS

 

van hier het ek uitgegaan op vier wiele

oor baie bome en windgeskommelde gras

so teen skemerson van hierdie vulstasie

verder waar somer oor heuwels aanwas

waar vrystaatse boere hulle landerye brei

en verder, met die oog reeds vol groen

deur karoo waar vygieberge groter groei

en groter oor my slaap tot anderkant uit

‘n nuwe more in wat wag

en byna praat met ‘n donkerblou mond

oral op land word koring geoes

en by kleinmond snor die branders

hulle motorbote op die kus af

met wit vlae wat die wenpaal wil haal

die sand waai-waai tussen my borste in

waai in die bakluisterhandjies van my ore in

hier is ek op onrus se habitat waar die lug

vol babbelende gate tussen soutwolke bly

en ‘n seeson naakte vorms oor my liggaam sny

hierdie strand het die vel oud gewaai

hier is ek geherberg in ‘n wit plaashuis

‘n kamertjie met blomverbleikte gordyne

rottangstoel en breëplankvloer

 

ek ry deur lappe koringgeel

jan flap roep ver

en klap sy hande vir caledon

verder vir genadendal

riviersonderend

verder vir die swartslang buite swellendam

verder verder

maar altyd is ek hier

van waar ek uitgeaan het

waar die grond haar asem

aan my voete hang

 

~~~~~

 

REISGEDIG

 

saans is ‘n weeskind

en drome trek terug na blokke klip

romeins opgestapel

oor ‘n bruin segoviaanse stad

en terug

na waar die onvoltooide gaudi-tempel

in suile staan:

gevuiste krulle om die lig gebal

‘n seeroos van mosaiek

geboogde klip

wat wegrank na die son

my ledemate reis nie meer nie

hang doelloos

in die vaal lente hier

maar saans is ‘n weeskind

wat alles wil onthou: hoe oker

koepels eensaamheid bevrug

‘n vallei sy koring in die oë kom skei

en skemerend

ek na die broeiende tog

my skerpgevlamde woorde

in ‘n swembad weer kon blus

uit mure

palm die paaie

deur stofheuwels af

tot teen die blou borsvinne van die see

tot by die groot lemoenskelet

van ‘n ou kasteel

om te slaap

waar snags die vure nog soos bye blink

en verder nog

al met die lang swaard van die pad

tot dié gedig

sprei in sy bloed

en tussen knieë

van oopgeskeurde pirenieë

na buite glip

 

————–

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *


*